ZENGİN:
El-Menhel yazarı
zenginlik sınırına dair Alimlerin ve Mezheblerin görüşleerini aktarırken
şöyle der: "Zekat almayı haram kılan zenginlik derecesi hakkında alimler
ihtilaf etmişlerdir.
1. Hanefi alimlere göre, borcundan ve asıl ihtiyaçlarından fazla
olarak, zekata tabi malların her hangi birisinden nisaba veya onun değerinde
başka bir mala sahip olan bir kimse şer'an zengin sayılır, zekat alması
haramdır. Din alimlerinin ihtiyaç duydukları kitapları ve sanatkarların muhtaç
oldukları tezgahları havaie-i asliyeden sayılır. El-Mirkat sahibinin beyanına
göre el-Muhit'te: 'Ğina (şer'an zengin sayılmak) üç nevidir: Birincisi, zekat
ödemeyi gerektiren zenginliktir. Bu da yıl boyunca nisaba malik olmaktır.
İkincisi zekat almayı haram kılan ve fıtır sadakası ile kurbanı vacip kılan
zenginliktir. Bu ise asıl ihtiyaçtan artan ve nisap değerine ulaşan her hangi
bir nevi mala sahip olmaktır. Üçüncüsü halktan mal istemeyi haram edip,
istemeden verilen sadakayı kabul etmeyi haram kılmayan zenginliktir. Bu da
günlük nafaka ve avret mahallini örtecek elbise sahibi olmak
zenginliğidir'denilmiştir.
2. Malikiler'e göre, zekat almaya mani olan zenginlik, kişinin
ve üzerine nafakası vacip olanların bir yıllık ihtiyaçlarını karşılayacak mala
sahip olmak veya bu ihtiyaçlara yetecek meblağı çalışmakla kazanmaktır. Şu
halde, yıllık ihtiyaca yetmeyen bir veya bir kaç nisaba malik adam ve
çalışmakla yıllık nafakasınırı ancak bir kısmını kazanabilen bir kimse zekat alabilir.
3. Şafiiler'e göre zekat almaya mani olan zenginlik, kişinin
ömünü galip sayılan altmış yaşına kadar olan sürece nafakası ve üzerine
nafakası farz olanların nafaka yükümlülüğü süresince yetecek miktarda mal
sahibi olmasıdır. Bu mebIağa malik olmayan bir kimse, çalışmak suretiyle mezkur
nafakayı temin edemiyor ise zekat alabilir.
4. Ahmed'den bu hususta iki rivayet vardır. Bir rivayete göre,
zekat almaya mani olan zenginlik, ihtiyaç fazlası 50 dirhem gümüş, bu değerde
altın veya akar, ticaret malı, maaş, kira gibi daimi bir gelir ile yıllık
nafakayı karşılayan varlık veya el emeği ile bunu temin etmektir. Şu halde,
yıllık ihtiyacı karşılayamayan bir veya daha fazla nisab sahibi olmak zekat
almaya mani değildir. Sevri, Nehai, İbn-i Mübarek ve İshak'ın kavli de
böyledir.
Ahmed'den yapılan ikinci rivayete göre zekat almaya mani
zenginlil{, yıllık ihtiyacı karşılayan bir geçim vasıtasıdır. Şu halde, muhtaç
olmayan bir kimsenin hiç malı olmasa bile zekat alamaz. Muhtaç adam, nisab
tutarında malı olsa bile zekat alabilir.